یک هفته پس از پرده‌برداری مقامات جمهوری اسلامی از ابتلای نخستین موارد کرونا در ایران، شهروندان ایران با لغو گسترده پرواز شرکت‌های هواپیمایی خارجی و مسدود شدن مرزهای زمینی مواجه شده‌اند.

براساس اعلام وزارت بهداشت، ویروس کرونا در یک هفته گذشته از قم به ۱۸ استان دیگر ایران سرایت کرده است. هم‌اکنون ۱۳۹ نفر در ایران به کرونا مبتلا شده‌اند و ۱۹ نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند. بسیاری از کارشناسان و حتی برخی از نمایندگان مجلس، صحت آمار اعلامی از سوی مقامات بهداشتی در ایران را زیر سئوال برده‌اند.

۳۷ کشور جهان به صورت رسمی اعلام کرده‌اند که ویروس کرونا به کشورشان راه یافته است. ایران به دلیل امتناع از قرنطینه کانون شیوع این بیماری، با سختگیرانه‌ترین مقررات مسافرتی و حمل‌ و نقلی پس از چین مواجه شده است.

در حال حاضر کشورهای ترکیه، عراق، کویت، گرجستان، ارمنستان، ترکمنستان، تاجیکستان و عمان به صورت رسمی پروازهای خود به ایران را به حال تعلیق درآورده‌اند.

به‌رغم بسته‌شدن مرزها و سرگردانی شهروندان ایرانی، دولت ایران همچنان از توسعه اقدام‌های مراقبتی برای کنترل ویروس کرونا سرباز می‌زند.

در میان شرکت‌های هواپیمایی، ترکیش ایرلاین تا ۲۰ اسفند، امارات تا ۲۳ اسفند، آرمنیا تا ۲۰ اسفند، قطری تا ۲۴ اسفند و فلای دوبی، کویت، ایرعربین، العراقیه، سلام‌ایر‌، عمان‌ایر و پگاسوس به مدت نامشخص پروزاهای خود به ایران را متوقف کرده‌اند.

پروازهای شرکت هما به ترکیه نیز از مبدا ایران بدون مسافر و صرفا برای بازگرداندن مسافران ایرانی از ترکیه انجام می‌شود. پروازهای هواپیمایی ماهان و قشم‌ایر به ترکیه نیز صرفا برای بازگرداندن ایرانیان انجام می‌شود و این شرکت‌ها مجاز به انتقال مسافر ایرانی به ترکیه نیستند.

مسیر تهران به تفلیس نیز وضعیت مشابهی دارد و پروازها فقط برای بازگرداندن مسافران ایرانی است.

تنها پرواز میان ایران و عمان در روزهای آینده، پرواز روز ۸ اسفند شرکت هواپیمایی تابان خواهد بود که صرفا مجاز است شهروندان ایرانی را از مسقط به تهران منتقل کند.

دولت ارمنستان نیز روز گذشته با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: « پروازهای مورخ ۷ و ۹ اسفندماه ۹۸ در مسیر تهران-ایروان مختص اتباع جمهوری ارمنستان است؛ یعنی افرادی که دارای پاسپورت آبی‌رنگ ارمنستان هستند. پرواز در مسیر ایروان-تهران مختص اتباع جمهوری اسلامی ایران است. همچنین تمامی پروازها از مورخ ۱۱ اسفند ماه لغایت ۲۰ اسفند ماه لغو شده است.»

براساس بخشنامه سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت‌های هواپیمایی داخلی موظف شده‌اند مسافران ایرانی را که با این شرکت‌های هواپیمایی و قبل از این محدودیت‌ها به خارج از کشور سفر کرده‌اند، در صورت درخواست این مسافران به ایران بازگردانند. همچنین وجه تمامی بلیط‌های صادر شده توسط شرکت‌های هواپیمایی خارجی و داخلی به مقاصد محدودشده خارجی که به سبب شیوع ویروس کرونا لغو شده‌اند، به مسافران بدون اعمال جریمه استرداد می‌شود و از این پس بلیطی به این مقاصد به مسافران ایرانی فروخته نخواهد شد.

شرکت ترکیش ایرلاین - که سهم بزرگی در انتقال مسافر از مبدا ایران به دیگر کشورهای جهان دارد - نیز با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرده که اگر تا انتهای فوریه بیماری کرونا در ایران کنترل نشود، این شرکت پروازهای خود را به مدت یک ماه دیگر متوقف خواهد کرد.

این رخداد به دلیل مصادف شدن با تعطیلات سال نو در ایران سبب بلاتکلیفی شهروندانی شده که قصد سفر به ایران یا از ایران به کشورهای دیگر داشتند.

مرزهای زمینی؛ محدود و تنها برای کالا

مرزهای زمینی نیز وضعیت مشابهی دارند. ترکیه نخستین همسایه ایران بود که مرزهای زمینی‌اش را مسدود کرد.

وزیر بهداشت ترکیه، دلیل بستن گذرگاه‌های مرزی با ایران را بی‌توجهی به برنامه‌های کنترل ویروس کرونا و قرنطینه نکردن شهر قم به عنوان کانون شیوع این ویروس اعلام کرده بود: «از تهران درخواست کردیم قم را قرنطینه کند، اگر ایران این شهر را قرنطینه می‌کرد دیگر نیازی به بستن مرزها نبود.»

پس از ترکیه، عراق، افغانستان، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و پاکستان نیز مرزهای زمینی خود را مسدود و از پذیرش شهروندان ایرانی خودداری کردند.

با توجه به وابستگی افغانستان به کالاهای مصرفی و مواد اولیه وارداتی از ایران، این کشور از روز گذشته و به صورت محدود، مرز خود را فقط برای انتقال کامیون‌های ترانزیتی حامل این اقلام باز کرد ولی تردد شهروندان عادی در این مرزها همچنان ممنوع است.

حجم مبادلات تجاری میان ایران و افغانستان سالانه ۳ میلیارد دلار است و ایران بزرگ‌ترین صادرکننده مواد مصرفی و اقلام خوراکی به افغانستان محسوب می‌شود.

عراق به عنوان دومین کشوری که مرزهای خود را به روی ایرانیان بسته است، در روزهای گذشته و به صورت محدود، مرز مهران را تنها برای انتقال کالا به عراق باز گذاشته است. در این گذرگاه مرزی امکان خروج مسافران عادی ایرانی وجود ندارد.